TRANSITIES GAAN OVER PARADOXEN, SCHIJNBARE TEGENSTELLINGEN. HET IS EN/EN , NIET OF/OF
Nederland zal de komende decennia transformeren naar een nieuwe samenleving waarin de machtsverhoudingen zoals we die nu kennen radicaal zijn omgegooid. Dit is geen idealistisch vergezicht, maar de onontkoombare uitkomst van de kantelperiode waarin Nederland zich nu bevindt. Alle maatschappelijke sectoren waarin niet de mens centraal staat naderen hun houdbaarheidsdatum. Mensen ontwikkelen zelf alternatieven en voeren die uit. Samen vormen zij de beweging van onderop, essentieel voor de transitie naar een beter aangepaste samenleving en economie.
Transitie betekent letterlijk kentering of kanteling. Jan Rotmans probeert de kanteling van de economie en samenleving te duiden.
Een transitie volgt een s-curve. Eerst is er een lange voorontwikkelingsfase, en dan komt er een kantelfase. Dat leert je een paar dingen: ontwikkelingen gaan niet lineair maar schoksgewijs, ze gaan soms snel en soms traag, ze bieden lange periodes van evenwicht die verstoord worden door korte periodes van chaos waarin het systeem opgeschud wordt.
“In systemen noem je dat een crisis, maar ik denk dat het een zegen is”
Als je de ontwikkelingen op die manier ziet, heeft dat consequenties voor je manier van sturen. In een kantelfase kun je door interventies heel snel effecten sorteren. Zit je daarentegen helemaal vooraan in de transitie, dan kun je duwen wat je wilt, maar het zit helemaal vast. In het begin moet je daarom experimenteren, terwijl je in een latere fase moet kantelen.
Komt het transitieproces eenmaal in versnelling, dan hoef je heel weinig meer te doen, want dan krijgt het proces zijn eigen dynamiek. Het is de kunst om daar vervolgens weer op te anticiperen.
