Over
Wiskundige; professor, doctor, ingenieur. Uitvinder van het eerste geïntegreerde klimaatmodel ter wereld.
Eerste promovendus klimaatverandering.
Jan Rotmans is als eerste ter wereld erin geslaagd een integraal klimaatmodel te ontwikkelen (IMAGE – Integrated Model to Assess the Greenhouse Effect) dat oorzaak, mechanisme en effect door menselijk gedrag kan modelleren. Het is hét doorbraakmodel van de jaren tachtig en wordt gebruikt door de IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change), door de Verenigde Naties bij de klimaatonderhandelingen, door de Wereldbank, Europese Commissie, UN Environment Programme, en de European Environment Agency. Rotmans is nog stagiair wanneer hij begint met de ontwikkeling van IMAGE bij het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu).
38 jaar later wordt het nog steeds gebruikt door het PBL (Planbureau van de Leefomgeving) en hebben er inmiddels honderden mensen aan de doorontwikkeling ervan gewerkt. IMAGE vormde de start van een hele school aan geïntegreerde klimaatmodellen, waarvan er inmiddels velen zijn. Bij de VN in New York werkte Jan Rotmans aan de harmonisatie van deze geïntegreerde klimaatmodellen en aan de evaluatie van het mondiale duurzaamheidsbeleid.
Grondlegger van Integrated Assessment
‘Geïntegreerd denken en handelen, een noodzakelijk goed’, zo was de titel van zijn eerste oratie in 1998 aan de Universiteit Maastricht. Het weerspiegelt het integrale gedachtengoed dat hij altijd heeft ontwikkeld en uitgedragen. Dwars door hokjes, disciplines en vakgebieden heen staat hij aan de wieg van een multi- en interdisciplinair vakgebied, Integrated Assessment. Het omvat het zoeken naar integrale analyses en oplossingen voor complexe vraagstukken, langs verschillende schalen in tijd en ruimte.
Het groeit uit tot een internationaal onderzoeksgebied, met eigen modellen, indicatoren en scenario’s. In die geest richt hij zijn eerste onderzoeksinstituut op, ICIS (International Center for Integrative Studies) aan de Universiteit Maastricht waar hij al professor was. ICIS wordt later omgedoopt tot het Maastricht Sustainability Institute (MSI). Hij past Integrated Assessment toe op tal van praktijksituaties in Limburg, op lokaal, gemeentelijk en regionaal niveau en vertrekt na 7 mooie jaren naar Rotterdam, waar zijn roots liggen en waar hij zich focust op het transitieonderzoek.
Grondlegger van de transitiewetenschap
Gaandeweg verschuift zijn interesse naar het accelereren van veranderingen, om de alarmerende voorspellingen van zijn klimaatmodel af te kunnen wenden; van het ‘waarom’ naar het ‘wat’ en vooral ‘hoe’.
Prof. Rotmans begint met het bestuderen van transities (complexe, ingrijpende maatschappelijke veranderingen) en ontwikkelt het mondiale transitiemodel TARGETS, wat wederom een baanbrekend model is en voortborduurt op het wereldmodel van de Club van Rome. Hij start, samen met prof. John Grin en prof. Johan Schot, een groot Nationaal onderzoeksprogramma naar transities van ca. 22 miljoen euro en het Nationale Transitie Onderzoeksnetwerk KSI, dat op zijn beurt de basis vormt voor het European Transition Network.
Dit alles maakt Nederland tot de koploper op het gebied van transitieonderzoek en vormt de basis voor een internationaal transitieonderzoeksveld. Hij wordt wereldwijd gezien als één van de grondleggers van de transitiewetenschap en heeft als het ware zijn eigen vakgebied gecreëerd.
In 2004 richt hij het transitieonderzoeksinstituut DRIFT op (Dutch Research Institute For Transitions) en wordt daarmee Professor in Transities en Duurzaamheid aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij heeft het vakgebied in Nederland en Europa op de kaart gezet en inmiddels werken er duizenden transitieonderzoekers over de hele wereld.
Publicaties en wetenschappelijke tijdschriften
Prof. Rotmans heeft twee wetenschappelijke tijdschriften opgericht (‘Environmental Modeling’ and ‘Assessment and Integrated Assessment’) en meer dan 30 boeken gepubliceerd over duurzaamheid en transities. Daarnaast publiceert hij meer dan 300 wetenschappelijke artikelen op het gebied van duurzaamheid, milieu, transities en systeeminnovaties. Zijn laatste boek ‘Omarm de Chaos’ slaat ook aan buiten de academische wereld en is een absolute bestseller.
Adviseur van regeringen wereldwijd
De duurzaamheidsproblematiek, het klimaatvraagstuk en het ontwikkelen van een transitiebeleid zijn altijd speerpunten geweest van prof. Rotmans betoog. Veel van zijn toekomstprojecties zijn (helaas) uitgekomen hetgeen hem tot autoriteit heeft gemaakt in binnen- en buitenland.
Hij adviseert dan ook tal van nationale en internationale organisaties en regeringen, zoals de Europese Commissie, Verenigde Naties, Wereld Bank, OECD, Ministeries in Scandinavië, Duitsland, Engeland, de VS, Canada, Australië en Japan en Het Europees Milieu Agentschap. Voor Nederland is hij topadviseur van de overheid en het kabinet. Hij ontwikkelt verschillende toekomstvisies voor Nederland, de meest recente is i.s.m. KuiperCompagnons: een Land met een Plan, Nederland in 2121.
Impact creëren
Een ernstig fietsongeluk in de Franse Pyreneeën enkele jaren geleden zorgt voor de persoonlijke transitie bij Jan Rotmans. Hij beseft dat hij zijn kennis moet delen en verder moet reiken dan zijn wetenschappelijke groene bubbel.
Om transities aan te jagen start hij verschillende maatschappelijke initiatieven. Zo richt hij samen met Marjan Minnesma Urgenda op, de organisatie die o.a. succesvol de Nederlandse staat aanklaagt en de overheid zo dwingt de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Daarnaast richt hij onder meer Nederland Kantelt op, Zorgeloos, Education in Transition en de Gideonsbende.
Hij werkt met sociaal ondernemers in de regio Rotterdam aan doorbraakprojecten onder de noemer van TeamNXT, en hij is betrokken bij de verduurzaming van de Rotterdamse Haven. Zijn drijfveer is om zoveel mogelijk positieve impact te creëren, hands on, op zijn Rotterdams.
Met zijn kennis kan hij de richtlijnen voor transities opstellen, zodat daarna mensen uit alle hoeken van de maatschappij daarmee aan de slag kunnen. Als iemand Nederland en daarmee Europa uit de chaos kan leiden naar een duurzame en inclusieve toekomst is het Jan Rotmans.
